Dünya liderlərinin indiki və gələcək nəsillər naminə qlobal əməkdaşlığı sıfırlanmalıdır. Nyu-Yorkda bu ay keçiriləcək Gələcək Sammiti ilə bağlı danışıqlar son mərhələsindədir, burada dövlət başçıları qlobal əməkdaşlığın struktur blokları üzrə islahatları razılaşdıracaqlar.
QİA.az xəbər verir ki, bu fikirlər BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreşin Gələcək Sammiti ərəfəsində verdiyi bəyanatda yer alıb. O əlavə edib: “Birləşmiş Millətlər Təşkilatı bu unikal sammiti açıq bir fakta cavab olaraq çağırır: qlobal problemlər onları həll etmək üçün nəzərdə tutulmuş qurumlardan daha sürətlə inkişaf edir. Bunun sübutunu hər addımda görmək olar. Şiddətli münaqişə və zorakılıq dəhşətli əzablara səbəb olur; geosiyasi parçalanmalar geniş yayılıb; bərabərsizlik və ədalətsizlik etimadı sarsıdır, narazılığı artırır, populizm və ekstremizmi alovlandırır. Yoxsulluq, aclıq, ayrı-seçkilik, ksenofobiya və irqçilik kimi əsrlərdən bəri mövcud olan problemlər yeni formalar alır”.
Baş katib qeyd edib ki, bəşəriyyət nəzarətdən kənar iqlim xaosundan və ətraf mühitin deqradasiyasından tutmuş etik və hüquqi vakuumda inkişaf edən süni intellekt kimi texnologiyalara qədər yeni ekzistensial təhlükələrlə üzləşir. Onun sözlərinə görə, Gələcək Sammitini çağırmaqla bütün bu problemlərin həllinə nəzarətin olduğu nümayiş etdirilir. “Bununla belə, bizə yalnız dünya liderlərinin təmin edə biləcəyi sistemli yenilənmə lazımdır. Beynəlxalq səviyyədə qərar qəbuletmə mexanizmi keçmişdə ilişib qalıb. Bir çox qlobal institutlar və alətlər 1940-cı illərin məhsuludur – qloballaşmadan əvvəlki, dekolonizasiyadan, universal insan hüquqlarının və gender bərabərliyinin geniş şəkildə qəbulundan əvvəl, insanın kosmosa uçuşundan əvvəl, kiberməkanın formalaşmasından əvvəlki dövrün hökmüdür”, -deyə Baş katib vurğulayıb.
Antonio Quterreş bildirib ki, İkinci Dünya müharibəsinin qalibləri hələ də BMT Təhlükəsizlik Şurasında üstünlük təşkil edir, halbuki Afrika qitəsindən heç bir ölkənin Şurada daimi yeri yoxdur. Qlobal maliyyə arxitekturası inkişaf etməkdə olan ölkələrə üstünlük və ya çətinliklər yarandıqda onlara təhlükəsizlik zəmanəti vermir, onları borc içində boğur. Üstəlik, qlobal institutlar vətəndaş cəmiyyətindən tutmuş özəl sektora qədər müasir dünyanın bir çox mühüm aktorlarının iştirakı üçün məhdud imkanlar yaradır. Dünyaya varis olacaq gənclər çətinliklə təmsil olunur, gələcək nəsillərin maraqları nəzərə alınmır.
Baş katib dünya nizamının tamamilə dəyişdirilməsi zərurətini vurğulayıb: “Mesaj aydındır: biz nənə və babalarımız üçün qurulmuş sistemdən istifadə edərək nəvələrimiz üçün layiqli gələcək yarada bilməyəcəyik. Gələcək Sammiti XXI əsrin ehtiyacları üçün çoxtərəfli əməkdaşlığı yenidən qurmaq imkanı verəcək. Təklif etdiyimiz həllər arasında BMT Təhlükəsizlik Şurası da daxil olmaqla, münaqişənin qarşısının alınması və dayandırılması üçün beynəlxalq institutların və vasitələrin yenilənməsinə yönəlmiş Sülh üçün Yeni Gündəlik daxildir. Sülh üçün Yeni Gündəlik dünyamızı nüvə silahlarından və digər kütləvi qırğın silahlarından təmizləmək üçün səylərin yenilənməsini və təhlükəsizlik anlayışının genişləndirilməsini tələb edir. O, gələcək təhlükəsizlik təhdidlərini nəzərə alır və müharibənin dəyişən xarakterini və yeni texnologiyaların silahlaşdırılması risklərini tanıyır. Məsələn, insan müdaxiləsi olmadan ölüm-dirim qərarları verə bilən ölümcül avtonom silahları qadağan edən qlobal razılaşmaya ehtiyacımız var”.
Yeni maliyyə nizamından danışan Quterreş qeyd edib: “Qlobal maliyyə institutları modern dünyanın reallıqlarını əks etdirməli və müasir çağırışlara – borcların ödənilməsinə, davamlı inkişafa, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəyə daha inamlı cavab vermək imkanlarına malik olmalıdırlar. Bu, borc böhranını həll etmək, çoxtərəfli inkişaf banklarının kredit imkanlarını artırmaq və inkişaf etməkdə olan ölkələrin əlverişli dərəcədə özəl maliyyəyə çıxışını əhəmiyyətli dərəcədə artırmaq üçün onların biznes modellərini dəyişdirmək üçün konkret addımların atılması deməkdir”.
Bəyantın sonunda deyilir: “Gələcək Sammiti XXI əsrin və çoxqütblü dünyamızın reallıqlarına uyğunlaşdırılmış qlobal əməkdaşlıq üçün daha effektiv və inklüziv institutlar və alətlər yaratmaq şansı təqdim edir. Mən liderləri bu fürsətdən istifadə etməyə çağırıram”.