Marsın şimal qütbündə nəhəng kanyonların əmələ gəlməsi tarixinin öyrənilməsi zamanı təxminən 50 min il əvvəl planetin kəskin iqlim dəyişikliyinə məruz qaldığını müəyyən edib.
“QİA.az”ın məlumatına görə, tədqiqatı izah edən məqalə “Scientific Reports” elmi jurnalı tərəfindən yayımlanıb.
Tukson Planet İnstitutunun (ABŞ) baş tədqiqatçısı, tədqiqat müəlliflərindən biri Aleksis Rodriqez bildirib ki, Marsın orta enliklərindəki buz yataqları planet oxunun güclü şəkildə əyildiyi zamanda qütb qapaqlarının əriməsindən sonra meydana gəlib.
Dünyada olduğu kimi, Marsın da qütbləri böyük qütb qapaqları ilə örtülüb. Onlar yerdəkilərdən həm quruluşlarına, həm də ölçülərinə görə fərqlənirlər. Marsdakı buz yataqları dondurulmuş su və karbon dioksiddən ibarətdir. Üstəlik buzlar planetin cənub qütbündə mövcuddur və onun miqdarı Marsın bütün atmosferinin həcmi ilə müqayisə edilə bilər.
Astronomlar çoxdan bu buz çöküntülərinin necə və nə vaxt yarandığını bilmək istəyirlər. Məsələ burasındadır ki, onların meydana gəlmə tarixi birbaşa Marsın əsas sirri ilə əlaqədardır – suyun və atmosferin böyük hissəsinin bütün ehtiyatlarının gizli itməsi.
Rodriqez və həmkarları bu sirri açdıqlarına inanırlar. Onlar kanyonlardan birinin fotoşəkillərini və üç ölçülü xəritələri araşdıraraq son zamanlar Marsın iqlimində baş verən əhəmiyyətli dəyişikliklərin izlərini tapıblar. Alimlər spiral naxışın fərqli dövrlərdə yarandığını və bir-birilə xüsusi şəkildə bağlı olduğunu müəyyən ediblər. Onun meydana gəlməsində güclü qütb küləkləri iştirak edib, bu da buz səthinin qatlarını məhv edərək hissəciklərini mülayim enliklərə daşıyıb.
İkinci səbəb – suların və atmosferin yox olması Marsda kəskin istiləşmə nəticəsində baş verə bilərdi. Ehtimal olunur ki, bu, orbitin meyl bucağındakı dəyişikliklərdən qaynaqlana bilər. Bunu, yaxınlarda İstok kraterinin yamacları boyunca aşkar edilmiş su hərəkət izləri daxil olmaqla Marsdakı bəzi qeyri-adi relyef formaları göstərir. Alimlər bu izlərin son on və ya yüz min il əvvəl meydana gəldiklərinə inanırlar.
QİA.az